عذابهای برزخی (قرآن)از ديدگاه قرآن و روایات، برزخ و قبر يک چيز است که گاهي از آن به عالم قبر و گاهي از آن به عالم برزخ ياد مي شود. برخی آیات قرآن به انواع عذابهای برزخی و صفات آنها پرداخته است. ۱ - انواع عذابهای برزخی۱.۱ - آب داغعذاب مکذبان گمراه در عالم برزخ، با آب داغ و جوشان: واما ان کان من المکذبین الضالین• فنزل من حمیم. «اما اگر او از تکذیب کنندگان گمراه باشد،• با آب جوشان دوزخ از او پذیرایی می‌شوید». از امام صادق علیه‌السّلام در تفسیر آیه نقل شده که مقصود از «... فنزل من حمیم» آب داغ و جوشان در عالم قبر است. ۱.۲ - آتشآتش برزخی، عذاب کافران قوم نوح، پس از غرق شدن در دنیا: مما خطیــتهم اغرقوا فادخلوا نارا فلم یجدوا لهم من دون الله انصارا• وقال نوح رب لاتذر علی الارض من الکـفرین دیارا. «(آری، سرانجام) همگی بخاطر گناهانشان غرق شدند و در آتش دوزخ وارد گشتند، و جز خدا یاورانی برای خود نیافتند!• نوح گفت: «پروردگارا! هیچ یک از کافران را بر روی زمین باقی مگذار». عرضه همیشگی فرعونیان در هر صبح و شام، بر آتش برزخ: فوقـیه الله سیـات ما مکروا وحاق بـال فرعون سوء العذاب• النار یعرضون علیها غدوا وعشیا ویوم تقوم الساعة ادخلوا ءال فرعون اشد العذاب. «خداوند او را از نقشه‌های سوء آنها نگه داشت، و عذاب شدید بر آل فرعون وارد شد!• عذاب آنها آتش است که هر صبح و شام بر آن عرضه می‌شوند؛ و روزی که قیامت برپا شود (می‌فرماید:) «آل فرعون را در سخت‌ترین عذابها وارد کنید». ۲ - تهدید به عذابهای برزخی۲.۱ - منافقانتهدید خداوند به منافقان نسبت به عذاب برزخی: وممن حولکم مـن الاعراب منـفقون ومن اهل المدینة مردوا علی النفاق لاتعلمهم نحن نعلمهم سنعذبهم مرتین ثم یردون الی عذاب عظیم. «و از (میان) اعراب بادیه نشین که اطراف شما هستند، جمعی منافقند؛ و از اهل مدینه (نیز)، گروهی سخت به نفاق پای بندند. تو آنها را نمی‌شناسی، ولی ما آنها را می‌شناسیم. بزودی آنها را دو بار مجازات می‌کنیم (: مجازاتی با رسوایی در دنیا، و مجازاتی به هنگام مرگ)؛ سپس بسوی مجازات بزرگی (در قیامت) فرستاده می‌شوند». مقصود از دو بار عذاب در «سنعذبهم مرتین» یکی در دنیا و دیگری در قبر است. ۲.۲ - اعراض‌کنندگان از یاد خداتهدید شدن اعراض کنندگان از یاد خدا، به عذاب برزخی: ومن اعرض عن ذکری فان له معیشة ضنکا ونحشره یوم القیـمة اعمی. «و هر کس از یاد من روی گردان شود، زندگی (سخت و) تنگی خواهد داشت؛ و روز قیامت، او را نابینا محشور می‌کنیم!». در ذیل آیه از حضرت علی علیه‌السّلام نقل شده که مقصود از «معیشة ضنکا» ـ که خداوند از آن برحذر داشته ـ عذاب قبر است. ۳ - صفات عذابهای برزخی۳.۱ - اهانت‌آمیز بودنعذاب برزخی برای ظالمان، اهانت آمیز و خفت بار: ... ولو تری اذ الظـلمون فی غمرت الموت والملـئکة باسطوا ایدیهم اخرجوا انفسکم الیوم تجزون عذاب الهون بما کنتم تقولون علی الله غیر الحق وکنتم عن ءایـته تستکبرون. «... و اگر ببینی هنگامی که (این) ظالمان در شداید مرگ فرو رفته‌اند، و فرشتگان دستها را گشوده، به آنان می‌گویند: «جان خود را خارج سازید! امروز در برابر دروغهایی که به خدا بستید و نسبت به آیات او تکبر ورزیدید، مجازات خوار کننده‌ای خواهید دید»! (به حال آنها تاسف خواهی خورد)». ۳.۲ - دائمی بودنهمیشگی بودن عذاب برزخی برای فرعونیان، پس از مرگ: فوقـیه الله سیـات ما مکروا وحاق بـال فرعون سوء العذاب• النار یعرضون علیها غدوا وعشیا ویوم تقوم الساعة ادخلوا ءال فرعون اشد العذاب. «خداوند او را از نقشه‌های سوء آنها نگه داشت، و عذاب شدید بر آل فرعون وارد شد!• عذاب آنها آتش است که هر صبح و شام بر آن عرضه می‌شوند؛ و روزی که قیامت برپا شود (می‌فرماید:) «آل فرعون را در سخت‌ترین عذابها وارد کنید». امام صادق علیه‌السّلام در تفسیر آیه «... النار یعرضون علیها غدوا و عشیا» فرمودند: ... در برزخ و قبل از قیامت است و «یوم تقوم الساعة» را قرینه‌ای برای این استفاده قرار دادند. ۳.۳ - بد و ناخوشایند بودنعذاب برزخی فرعونیان، بد و ناخوشایند: فوقـیه الله سیـات ما مکروا وحاق بـال فرعون سوء العذاب• النار یعرضون علیها غدوا وعشیا ویوم تقوم الساعة ادخلوا ءال فرعون اشد العذاب. «خداوند او را از نقشه‌های سوء آنها نگه داشت، و عذاب شدید بر آل فرعون وارد شد!• عذاب آنها آتش است که هر صبح و شام بر آن عرضه می‌شوند؛ و روزی که قیامت برپا شود (می‌فرماید:) «آل فرعون را در سخت‌ترین عذابها وارد کنید». ۴ - پانویس۵ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۲۰۲، برگرفته از مقاله «عذابهای برزخی». |